Phiếm Luận

Thầy Nguyễn Ngọc Đường

     Hồi đi kháng chiến chống Tây, quả thật tôi cũng tham gia vào một số đoàn Văn nghệ nhưng không phải hoàn toàn vì năng khiếu mà phần lớn do hoàn cảnh bắt buộc. Tôi còn nhớ lúc đó 16 tuổi, gia đình ly tán, lang thang một mình, nếu không vào đoàn văn nghệ thì cũng phải gia nhập quân đội mới có phương tiện để sống được. Nhưng thú thực cái món đánh nhau thì tôi vốn chúa nhát. Trong thời gian theo đoàn đi lưu diễn cũng học được vài ngón đàn câu ca nhưng tiếc thay vào đến Mỹ quốc thì họ đã cẩn thận discount hộ tôi 100% vốn liếng mang theo, có lẽ họ sợ bị nhiễm độc! Để bù lại tôi được tặng một món quà không mấy dễ thương là... bệnh ho. Thưa quí vị, hát và ho đâu có đồng hành mí nhau được. Trong gần 30 năm trên đất nước này, đã tham dự nhiều hội hè đình đám nhưng chưa bao giờ tôi dám bước chân lên sân khấu để biểu diễn cái màn hát và ho cả.
     Tuy nhiên tôi là con người thích hoạt động, lại có tí máu văn nghệ, không thể cứ ăn rồi... nằm mãi được, hơn nữa nhàn cư vi bất thiện mà! Ở trên tôi nói diễu cho vui chứ thật ra tôi không hát được nữa là vì hết hơi. Gia đình tôi có bệnh suyễn di truyền, ngay từ lúc còn nhỏ, hơi của tôi đã bị ngắn, khi hát thường không ngân dài được cứ phải lấy tiếng đàn lấp vào khuyết điểm đó. Về sau, càng ngày càng già, khuyết điểm cứ tăng dần cho đến bây giờ thì đành... dẹp tiệm luôn. Cái ngón đánh đàn cũng không khá hơn bao nhiêu. Tôi chơi đàn guitar thùng lúc ở trong đoàn văn nghệ, mục đích chỉ để đệm cho mình hát mà thôi. Tự mình đệm đàn có cái lợi là khi lên cao, xuống thấp nếu mình không theo nổi thì dùng tiếng đàn để hoá giải cái nhược điểm đó. Đến khi vào sống ở vùng tự do tôi chuyển qua chơi classical guitar, món này hấp dẫn lắm, mình chơi và tự thưởng thức vào bất cứ thời gian nào, đặc biệt không cần phải có thính giả. Nhưng cũng có cái bất tiện là rất khó trình diễn ở chỗ công cộng vì phải sửa soạn công phu lắm. Lúc còn đánh đàn được, tôi cũng muốn mời quí vị thưởng thức một chút cho vui nhưng nay thì lực bất tòng tâm, vì các ngón tay đã cứng lại đâu có di chuyển lẹ làng như xưa được nữa. Thôi thì chúng ta không có cái duyên để đàn hát cho nhau nghe thì đành để... một ngày đẹp trời khác vậy nhé.
     Sau khi nghề đàn hát dẹp tiệm, nhưng không muốn bị thất nghiệp tôi bèn nghĩ đến chuyện viết Văn. Nói đúng ra tôi không có khiếu về văn chương, vì nếu có, sao tôi lại là thầy giáo Toán? Nhưng viết Văn cũng có nhiều môn phái lắm, tôi nghĩ nếu ta chịu khó tìm tòi, lựa chọn, biết đâu chả mò được một ngõ để vào. Tôi còn nhớ hồi trước 75, ở Sài gòn có một vị giáo sư, Khoa trưởng Đại học Văn khoa đã phán một câu chắc nịch: Quốc văn có 3 lối cưa mà. Tôi bèn liệt kê các ngõ ngách, lối đi ra xem sao: tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký, phóng sự... thì thấy cái món Hồi ký là hợp với tôi nhất. Viết Hồi ký tương đối giản dị và dễ dàng vì mục đích của tôi chỉ là viết cho vui thôi. Đại khái như viết một tí về quá khứ, ôn lại vài kỷ niệm vui buồn, và không quên tặng nhau những nụ cười, thế là Hạnh phúc lắm dzồi. Hồi ký của quí vị làm chính trị thường chỉ đề cao cái Tôi, tìm cách giải thích những lỗi lầm của mình trong quá khứ sao cho suôn sẻ và có lợi, đôi khi còn bóp méo sự thật nữa, nên khi đọc thường nhức đầu, nhàm chán. Cái quan trọng khi viết Hồi ký là phải có trí nhớ tốt, viết trung thực, rồi mới phóng tác một chút, thêm vào một tí tếu là vui vẻ cả làng. Một văn sỹ có nhận xét: "Khi một người nghĩ đến viết Hồi ký là Rose Hills đã thấp thoáng ở trước mặt rồi". Riêng trong trường hợp của tôi lại quá đúng, 80 tuổi rồi, còn non yểu gì nữa đâu, chỉ sợ... hơi trễ thôi.
     Bây giờ một vấn đề được đặt ra: ai sẽ đọc Hồi ký của mình? Nhà máy sản xuất đồ nghề mà lại không có người tiêu thụ thì... vô duyên quá và làm sao có hứng để viết tiếp được. Bước đầu tôi lôi vợ và lũ con ra để trắc nghiệm. Đọc tác phẩm đầu tiên của tôi, Nàng phán: truyện viết rắc rối, khó hiểu, chữ dùng lạ hoắc lại sai chính tả, em không thích đâu, anh chịu khó đi kiếm khách hàng khác vậy. Tôi đành đầu hàng, không giải thích gì được cả vì Văn đâu có... ép được. Hay là Văn ai vừa... người ấy chăng? Có một điều lạ, Nàng làm thơ rất sớm, kiến thức cũng khá, tại sao lại hổng chịu được Văn của tôi?. Sau một thời gian suy nghĩ tôi đã tìm ra được chân lý. Thì ra là thế này: Nàng là người miền Nam chính gốc, pha một chút Trung hoa, lúc còn bé thích đọc truyện của Hồ Biểu Chánh, Bình nguyên Lộc, Sơn Nam... sau này biết... Yêu mới đọc tiểu thuyết lãng mạn của Tự Lực Văn Đoàn, tính nghiêm trang, không thích khôi hài, nhất là diễu theo kiểu Bắc kỳ thì làm sao tiêu hoá được nên Nàng... chán là phải dzồi.
     Thế còn lũ con, có khá hơn không? Thật là chán mớ đời, chúng bảo: truyện của Bố viết xẩy ra từ đời ông De Gaulle mọc mũi thì làm sao chúng con hiểu được, thôi Bố cũng nên dẹp từ từ đi là vừa. Tuy nhiên tôi không chịu bỏ cuộc vì chợt nghĩ đến cứu tinh của... dân tộc là mấy ông Bạn Già: Cụ thì chống gậy, Cụ đang ngáp ngáp trên giường v...v... Tôi vội email thử một bài xem các Cụ phản ứng ra sao! Thật là tuyệt vời, Cụ nào cũng khen nức nở: Hay lắm, đúng tần số rồi, thừa thắng xông lên đi, những mẩu chuyện cậu kể ra chúng tớ đều đã qua cầu hết và rất thấm thía. Có nhiều đoạn cậu diễn tả thật cảm động đến rơi nước... mắm ra đấy. Lòng tôi đang phơi phới, hồ hởi tự nhiên lại chuyển ngay qua hào hển, chán phèo khi đọc đến khúc dưới:
     À mà cậu phải viết chữ thật to, cỡ bằng con ruồi mới đọc được, tụi tớ mắt kém đọc mỏi mắt lắm, nếu được size 36 thì tốt lắm. Nhớ phải viết thu gọn lại cho thật ngắn, nếu không, bài của cậu chắc phải đọc cả tháng mới hết được. Chao ôi, nếu chiều theo ý của quí Cụ thì thà... nghỉ chơi cho tiện việc sổ sách.
     Tôi chợt có sáng kiến, tại sao ta không làm Thơ nhỉ? Thi sỹ đôi khi còn nổi tiếng hơn cả văn sỹ nữa đấy! Thơ thường ít chữ và ngắn, chỉ vài ba câu cũng thành... Thơ ngay. Chữ viết tha hồ bự, dễ đọc và nhanh lắm chỉ thoáng một cái là hết bài. Nhưng... từ thuở bé đến giờ mình có thơ thẩn bao giờ đâu, vả lại Thơ cũng nhiều trường phái lắm biết dô ngõ nào đây? Tôi suy nghĩ, nếu ta là tay mơ thì đầu tiên phải trốn thật xa các ngành, cả nhà nghề lẫn tài tử vì dễ bị... lãnh đạn lắm và cuối cùng tôi thấy chỉ có trường phái Con Cóc là thích hợp nhất.
     Tôi đọc một số chuyện tiếu lâm của văn sỹ họ Phạm, trong đó tôi lôi ra được mấy vần Thơ Con Cóc như sau: Con Cóc trong hang,Con Cóc nhẩy ra... và cứ nhẩy ra nhẩy vào hoài mà không biết mệt, thấy cũng là lạ và làm dễ ợt. Loại thơ này tôi sáng tác cả chục bài một lúc cũng không có vấn đề gì. Nhưng liệu làm xong có ai dám đọc thơ của mình không? Và nếu được phổ biến rộng rãi thì có nguy hiểm gì cho hội viên khi tiếp xúc với quần chúng hay không?
     Vấn đề này giải quyết cũng không khó. Chúng ta sẽ dụ dỗ những người cùng chí hướng dễ thương như mình lập ra hội Thơ Con Cóc, chủ yếu chỉ đọc thơ của nhau để nghe và tự thưởng thức mí nhau rồi... cười thoải mái là hạnh phúc dzồi đâu cần phải quảng cáo. Một điều thú vị nữa, đã là thơ Con Cóc thì phải nhất thế giới, đâu có ai dám phê bình chỉ trích nữa, ta tha hồ múa gậy vườn hoang và an toàn trên xa lộ. Ngộ nhỡ có ai tò mò tìm cách nghe trộm và nếu xẩy ra những sự cố như stroke, heart attak... mà lăn đùng ngã ngửa phải khiêng vào bệnh viện thì ráng chịu và hội ta hoàn toàn vô trách nhiệm.
     Với những lý do đầy thuyết phục như trên, từ nay tôi sẽ chỉ làm thơ Con Cóc, trước là để cho óc làm việc, đỡ bị bệnh lãng quên, sau lại được giải trí lành mạnh mà khỏi tốn tiền.
     Mời quí vị thưởng thức vài bài thơ Con Cóc do Hội tôi sáng tác trong thời gian gần đây và nhớ sẵn sàng để gọi... 911 nhé! Cũng nên nói thêm là thơ làm theo lối tập thể nên không có tác giả chính thức và cũng không có ai chịu trách nhiệm cho tiện việc... sổ sách.

     Thơ Con Cóc
     Hội thơ Con Cóc trình làng
     Ngô Vân, Phương Đặng cùng nàng Thu Lê
     Vân Bùi, Đường Nguyễn, vui ghê
     Điểm thêm Minh Ngọc, hiền thê Thầy Đường
     Ngũ Hoa khoe sắc trong vườn
     Thơ Văn tươi sáng, một trời yêu thương

     Trung Tâm Rắc Rối
     Nữ nhi, Con gái, Đàn bà
     Trung tâm rắc rối nhưng mà đáng yêu
     Xông vào cảm thấy như phiêu
     Xông ra lại nhớ tuy phiêu mà phiền.

     Rửa chén
     Nhà tôi chỉ thích làm Thơ
     Nhường nghề rửa chén cho tôi thật buồn
     Bao nhiêu chén bát trong bồn
     Tôi bèn rửa hết biết dồn cho ai
     Lỡ sinh ra kiếp làm trai
     Quanh năm rửa chén kêu ai bây giờ
     Mai sau hóa kiếp lên trời
     Xin làm phụ nữ cho đời lên hương.

Chuyện Phiếm
Nguyễn Ngọc Đường